PGS, TS, Thiếu tướng Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Bộ Công an Việt Nam cho rằng cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy lần này của ngành Công an gây rung chuyển nhất từ trước tới nay.
Vận hội mới chưa từng có trong lịch sử 80 năm ngành Công an
Từ 1/3, Việt Nam chính thức bỏ công an cấp huyện. Trong lịch sử 80 năm của ngành Công an, đây là lần đầu tiên có chuyện như vậy. Ông đánh giá gì về bước ngoặt có tính lịch sử này?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Bước đi như vậy cũng chỉ là phần tiếp theo thôi. Bản chất, cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy Công an đã bắt đầu gần 10 năm trước, dưới thời đồng chí Tô Lâm làm Bí Thư Đảng Uỷ, Bộ trưởng Bộ Công an. Lúc đó, Bộ Công an có tới hơn 120 vụ/ cục trực thuộc và 8 đơn vị cấp tổng cục.
Bộ máy quá cồng kềnh. Thực tiễn diễn ra thế nào thì cục báo cáo lên tổng cục, đến Thứ trưởng, rồi mới đến Bộ trưởng. Khi nhìn ra sự bất hợp lý, đồng chí Tô Lâm đã nhanh chóng tiến hành cuộc cách mạng đầu tiên mang tính đột phá là bỏ cấp tổng cục. 8 đơn vị cấp tổng cục không còn nữa và từ hơn 120 đơn vị cấp vụ/ cục chỉ còn lại hơn 50 vụ/cục.
Như vậy đã đủ rung chuyển rồi! Cách đây 8-9 năm, rất nhiều người lo lắng bị đụng chạm lợi ích. Ít nhất, với 8 cấp tổng cục thì đã có tới mấy chục Tổng cục trưởng, Tổng cục phó bị ảnh hưởng… Nhiều người ý kiến trực tiếp, cho rằng không còn cách phân chia như cũ thì bộ máy kém hiệu lực, hiệu quả. Nhưng hóa ra trong 8-9 năm vừa qua, không còn 8 đơn vị cấp tổng cục, 125 đơn vị cấp vụ/ cục xuống còn hơn 50 đơn vị thì công việc vẫn trơn tru. Công an còn nắm chắc tình hình, xử lý kịp thời hơn các tình huống phức tạp về an ninh trật tự.
Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý. Quyết định của đồng chí Tô Lâm cách đây 8-9 năm đã chứng minh hiệu quả. Giai đoạn 1 của cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đã thành công.
Hiện nay, ngành Công an tiếp tục bước vào giai đoạn 2 của cuộc cách mạng. Tức là khi đồng chí Tô Lâm vẫn còn là Bộ trưởng Bộ Công an thì đã nhắc tới chuyện nghiên cứu bỏ công an cấp huyện. Và hiện nay, chuyện đó đã diễn ra.
Phải nói rằng, 80 năm qua, lực lượng công an cấp huyện đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Nhưng trong kỷ nguyên mới, nhiệm vụ của công an nặng nề hơn, khó khăn, phức tạp hơn nhiều. Vì thế, chúng ta phải tính toán bỏ cấp huyện trung gian, tăng cường công an về cấp xã/ phường để bám sát tình hình.
Trước những vấn đề thông thường, công an phường/ xã sẽ giải quyết. Những vấn đề phức tạp thì chuyển cho các đội chuyên môn của công an sở. Tức là ta đưa sĩ quan chuyên nghiệp về sống trong lòng dân thì chắc chắn họ hiểu dân hơn. Những vi biến động của xã hội, công an hiểu rõ và nhanh hơn, từ đó tham mưu chính xác cho cấp trên nhằm đưa ra phương án ứng phó kịp thời.
Ảnh minh họa: Thiên Sơn. TK: Hà Linh
Vậy theo ông, nên tăng cường công an cấp xã lên bao nhiêu người mới hợp lý?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Trước đây, một xã chỉ có 5-6 công an chính quy thì tới đây có thể tăng lên 10-15, thậm chí 20 người tùy theo tính phức tạp của địa bàn, tính chất khu dân cư và quy mô diện tích, dân số.
Nhưng khi bỏ công an cấp huyện và tăng cường điều chuyển về cấp xã/ phường thì cũng có ý kiến lo ngại rằng cuộc cách mạng sắp xếp, thu gọn bộ máy bản chất vẫn là luân chuyển, cơ cấu lại chứ chưa thực sự tinh gọn biên chế. Ông nghĩ sao về những nỗi lo lắng này?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Lo lắng như vậy cũng là chuyện dễ hiểu. Nhưng tôi nghĩ mọi người hoàn toàn có thể yên tâm. Vì thực tế đã có hàng ngàn cán bộ vui vẻ xin nghỉ trước niên hạn 1-5 năm. Mọi thứ đang diễn ra tốt đẹp, kể cả Đại tá, Thiếu tá cũng xin nghỉ. Như vậy đã giảm bao nhiêu biên chế.
Một số cán bộ thấy trong mô hình mới, bản thân không đảm nhận được thì họ xin ra quân, tiếp tục làm việc khác. Vậy thì biên chế chắc chắn chỉ giảm chứ làm sao mà tăng! Mọi người cứ yên tâm như thế!
Như ông nói là cuộc cách mạng thu gọn bộ máy ở ngành Công an đã diễn ra từ cách đây gần 10 năm. Là một người có tới 40 năm gắn bó với ngành và trải qua 6 đời Bộ trưởng, chắc chắn, ông đã từng chứng kiến những lần tinh gọn bộ máy. Lúc đó, với góc nhìn từ người trong cuộc, ông có suy nghĩ gì?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Thực ra, khi tôi còn đang công tác cũng đã trải qua hàng chục lần tinh giản bộ máy. Sau mỗi lần như vậy, ngành Công an đều thu về trái ngọt. Nhưng chưa có lần nào, việc tinh giản bộ máy lại mang tính đột phá, cách mạng, rung chuyển, gây chấn động như lần này. Nói thật với bạn, trước đây, ngành đã 6-7 lần tổ chức lại bộ máy, nhưng mang ý nghĩa tu bổ, sửa sang thôi, chứ chưa phải cách mạng rung chuyển như bây giờ.
Dù là trong cuộc hay đứng ngoài, tôi hoàn toàn vui mừng, ủng hộ. Bởi vì từ cách đây 15-20 năm, tôi đã thấy bộ máy quá phức tạp, nặng nề nhưng tôi không có đủ quyền hành để thay đổi. Đối với lực lượng vũ trang thì quân lệnh như sơn. Cho nên bây giờ, khi thấy cuộc cách mạng thì tôi rất phấn khởi, yên tâm và tin tưởng.
Khi đã là cách mạng, thì cuộc cách mạng nào cũng sẽ phải đụng chạm đến lợi ích của một số người chứ không thể nào 100% mọi người đều hưởng lợi.
Bây giờ 700 quận/ huyện, cứ tính mỗi quận/ huyện có một trưởng công an, 2 phó công an, nhân lên ít nhất cũng có 2.500 người cấp trưởng, phó công an quận/ huyện bị ảnh hưởng. Trưởng công an quận ở Hà Nội thì rất to, nhưng chỉ số ít về sở làm trưởng, phó phòng thôi, còn ai sắp đến nghỉ hưu thì xin nghỉ sớm, một số phải về xã/ phường chứ. Cho nên cuộc cách mạng này đang đụng chạm trực tiếp tới lợi ích của hàng nghìn cán bộ công an chủ chốt ở cấp quận/ huyện. Nói thẳng như vậy.
Mọi người cũng có tâm tư chứ! Nhưng về nguyên tắc, trước khi vào ngành Công an, các anh đã có 5 lời thề danh dự rồi. Với lực lượng vũ trang thì phải tuyệt đối trung thành, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Chính phủ… phải hy sinh đến giọt máu cuối cùng để góp phần tích cực nhất vào sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhân dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ sự đoàn kết nhất trí của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân… Cho dù có tâm tư nguyện vọng thì vẫn phải làm.
Sau tuần đầu tiên, tôi thấy mọi sự đều ổn định, tích cực cả. Nhiều gương sáng xuất hiện. Khó khăn chắc chắn có. Nhưng tôi tin lực lượng vũ trang qua thực tiễn chiến đấu trưởng thành rồi thì họ sẽ xác định đúng.
Ảnh minh họa: Thiên Sơn. TK: Hà Linh
“Chắc chắn cả tập thể 25.000 người sẽ đủ sáng suốt để bố trí cán bộ hợp lý”
Khi thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, TBT Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Tinh gọn nhưng phải giữ được người tài, thu hút được người giỏi”. Tuy nhiên, rất nhiều người vẫn lo là cuộc cách mạng này sẽ ít nhiều có sự bố trí nhầm người, làm cho người tài nghỉ sớm, người dở ở lại. Ông có hiến kế gì để việc này giảm xuống mức thấp nhất có thể?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Tư tưởng chỉ đạo của TBT là vô cùng đúng đắn. Người có tài, đức, dứt khoát phải giữ lại. Người yếu về mặt nọ, mặt kia thì họ tự nguyện xin nghỉ, chuyển công tác hoặc tổ chức sẽ bố trí các công việc hợp lý hơn. Tư tưởng chỉ đạo của Đảng là hoàn toàn đúng nhưng quan trọng vấn đề thực hiện. Cái đó phụ thuộc trách nhiệm của ban Giám đốc Công an TP Hà Nội, của Trung Ương… Ví dụ, đồng chí Trưởng Công an quận Hoàn Kiếm sẽ về đâu, là do tập thể sở Công an TP Hà Nội quyết định.
Nếu một người quyết định thì có thể nhấc nhẹ bên này, nặng bên kia nhưng khi một Đảng ủy Công an của sở gồm 25.000 thành viên thì chắc chắn chúng ta phải tin quyết định của cả tập thể là sáng suốt.
Tất nhiên, không có nghĩa 100% đều đúng. Chắc chắn còn có sai sót rơi rớt vài trường hợp, nhưng chúng ta phải nhìn vào đại cục. Trong 100 trường hợp, tôi tin không thể 100 đều tốt mà chính xác đến 98 người đã là quý lắm rồi. Chúng ta phải nhìn vào lợi ích lớn, chứ không nên vì một vài trường hợp cá biệt mà đánh giá sai lệch. Chắc chắn cả tập thể 25.000 người sẽ đủ sáng suốt để bố trí cán bộ hợp lý. Tôi hoàn toàn tin tưởng: Chỉ đạo của TBT đang được cả nước thực hiện tốt.
Vậy theo ông, ngành Công an trong tương lai nên làm gì để tiếp tục tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Thực ra, cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy ngành Công an đã diễn ra cách đây 8-9 năm dưới thời đồng chí Tô Lâm làm Bộ trưởng. Lần này đối với cấp cục, cấp trên trung ương cơ bản sẽ không có gì mới, nhưng chắc chắn vẫn sẽ tiếp tục có điều chỉnh, sáp nhập một số đơn vị… Tôi cho đây là chuyện tiếp tục thôi. Ngành Công an đã có nhiều kinh nghiệm thực tiễn thì mọi người cứ thế thực hiện…
Đối với những cán bộ phải điều chuyển công tác xuống các cấp thấp hơn, ông nghĩ chúng ta nên tiếp tục có chính sách như thế nào để thỏa đáng?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Trước tiên, rất cần thông suốt tinh thần cán bộ, Đảng viên. Chắc chắn đơn vị cấp huyện sẽ bỏ. Vừa qua, Ban Bí thư đã có chỉ thị dừng lại Đại hội Đảng bộ cấp phường/ xã; quận/ huyện. Việc sáp nhập các xã, bỏ cấp huyện, theo tôi dự đoán, sẽ diễn ra chỉ trong khoảng 6 tháng đầu năm 2025. Bởi vì các kỳ đại hội 13 đổ về trước, bao giờ quý 1 cũng đại hội cấp xã/ phường, quý 2 cấp quận/ huyện. Nhưng bây giờ đến tháng 3 rồi mà cấp xã/ phường dừng chưa đại hội. Có lẽ trong tính toán chiến lược của Đảng và Nhà nước, sẽ tiến hành nhập xã và bỏ huyện rất nhanh thôi. Vì thế, tư tưởng Đảng viên cần hiểu rõ chuyện này. Ngành Công an chỉ là tiên phong.
Về mặt chính sách, để đảm bảo vấn đề tinh gọn bộ máy diễn ra nhanh, hiệu quả, Bộ Công an cũng phải có các chính sách thỏa đáng. Những đồng chí nào nghỉ cũng phải có chính sách phù hợp. Đồng chí nào về xã thì cũng phải tôn trọng, đảm bảo quyền lợi cho họ. Tôi tin bộ Công an đang làm tốt chuyện này và sẽ không để cho ai thua thiệt về mặt lợi ích kinh tế.
Khi bố trí cán bộ một cách khách quan, nghiêm túc thì người nghỉ hay ở lại đều yên tâm.
Mặt khác, sau này, không còn cấp công an quận/ huyện, có thể tổ chức các đội chuyên môn. Ví như đội chuyên môn tội phạm hình sự, chuyên về vùng giáo dân tộc, có thể tổ chức 3-5 xã một đội như vậy, họ có vai trò như cầu nối công an cấp xã/ phường với công an tỉnh thành phố, đảm bảo thông suốt và nắm chắc tình hình.
Ảnh minh họa: Thiên Sơn. TK: Hà Linh
“Chúng ta nên nhìn vào chính sách thu hút nhân tài của Trung Quốc từ cách đây hơn 40 năm”
Năm 2019, ông từng gây xôn xao với quan điểm đại ý rằng học sinh học hết phổ thông ở Việt Nam giống như “gà công nghiệp”, nên hạn chế nhóm này tuyển vào ĐH ngành Công an. Sau nhiều năm, quan điểm của ông liệu có thay đổi không?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Tôi thấy quan điểm như vậy đến giờ vẫn không sai. Vì tôi học hỏi kinh nghiêm từ Liên Xô cũ và Ấn Độ… Họ đào tạo kiểu khác. Các nước không đào tạo 4-5 năm ngành cảnh sát an ninh đâu. Phần lớn họ đào tạo 2 năm thôi! Giả dụ, muốn đào tạo người giỏi quản lý vệ tài chính ngân hàng thì chọn những sinh viên rất giỏi ngành này từ ngoài xã hội và đào tạo nghiệp vụ công an thêm 2 năm. Chứ một học sinh lớp 12 làm sao học 4 năm mà ra làm tốt chuyện này được.
Về cơ bản, nên sử dụng lực lượng tinh hoa đã qua đào tạo của xã hội để tiếp tục đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ công an qua 1-2 năm. Và cũng không cần bộ máy công an phải lớn quá. Quan trọng là họ phải tinh nhuệ, hiệu quả, dám lăn lộn trong xã hội.
Nói về vấn đề nhân tài, gần đây Bộ Quốc phòng đề xuất mức lương lên tới 220 triệu đồng/ tháng cho vị trí tổng công trình sư, 180 triệu đồng/ tháng cho chuyên gia giỏi. Ông có hiến kế gì giúp ngành Công an thu hút nhân lực giỏi?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Để trọng dụng người tài cần 2 việc. Thứ nhất, lương bổng thỏa đáng. Cách đây 25 năm, tôi đã báo cáo việc này trước Thường vụ quốc hội. Năm 2000, tôi đã cho rằng lương Thủ tướng phải từ 100 triệu đồng/ tháng, lương Bộ trưởng ít nhất từ 70-80 triệu đồng/ tháng, lương cấp vụ/ cục phải 50 triệu, cấp phòng 30 triệu đồng/ tháng. Chúng ta nói gì cũng phải bám sát thực tế. Tiền lương là rất cần thiết. 25 năm trước đã như vậy thì bây giờ chuyện trả 220 triệu đồng/ tháng cho vị trí tổng công trình sư cũng là xứng đáng thôi.
Từ cách đây 45 năm, năm 1980, ông Đặng Tiểu Bình (nhà lãnh đạo Trung Quốc) đã nói, một TS người Trung Quốc ở Mỹ trả 5.000 USD-7.000 USD, về nước trả 8.000 USD. Một TS Trung Quốc ở Pháp trả 5.000 USD, về nước trả 6.000 USD. Nói đơn giản như thế là ra chính sách rõ ràng ngay. Hàng nghìn người Trung Quốc giỏi ở khắp năm châu đã đóng góp không nhỏ vào sự trỗi dậy thần kỳ của nước này. Cho nên lương bổng là yếu tố đầu tiên. Một người lo bằng kho người làm. Các cụ đúc rút rồi! Và 100 người giỏi vào tay một ông giỏi quản lý thì cục diện khác hẳn!
Nhưng điều kiện thứ hai rất quan trọng là môi trường làm việc. Phải tạo môi trường thuận lợi để họ phát huy tài năng chứ lương cao mà không có đất dụng võ thì hỏng.
Chúng ta muốn kéo hàng chục nghìn kỹ sư công nghệ thông tin, hàng nghìn kỹ sư bán dẫn… giỏi, là người Việt ở khắp nơi trên thế giới, trở về nước cống hiến thì phải có môi trường làm việc. Vì dẫu mình trả 100 triệu đồng/ tháng nhưng không có “đất” cho người tài thì ai dám về. Nhà khoa học cần môi trường làm việc hơn cả tiền, vàng. Có khi lương thấp hơn một chút nhưng đổi lại môi trường làm việc tốt, người ta vẫn sẵn sàng.
Ảnh: Chinhphu.vn
Xin cảm ơn ông vì cuộc trò chuyện.
(Theo Đời sống pháp luật)