Đạo diễn, NSƯT Bùi Thạc Chuyên đã có những chia sẻ thẳng thắn về những tình tiết dễ gây tranh cãi trong bộ phim mới ra rạp đã gây sốt – “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”.
Trong cuộc trò chuyện với phóng viên Dân trí, đạo diễn, NSƯT Bùi Thạc Chuyên đã có những chia sẻ thẳng thắn về hành trình 11 năm làm phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối.
Từ khi anh đặt bút viết những dòng kịch bản đầu tiên vào năm 2014 đến khi hoàn thiện tác phẩm và chiếu trên màn ảnh rộng.
Đạo diễn, NSƯT Bùi Thạc Chuyên trong cuộc trò chuyện với phóng viên, tại Hà Nội (Ảnh: Nguyễn Hà Nam).
Với Bùi Thạc Chuyên, câu chuyện Củ Chi rất đặc biệt, có giá trị lớn, thể hiện rõ tinh thần người Việt Nam trong chiến tranh. Anh ví vùng đất này như một “mỏ vàng” – càng để lâu càng quý – khác với những kịch bản khác mà anh từng mất hứng thú sau một thời gian.
Và đó là lý do Bùi Thạc Chuyên kiên trì theo đuổi dự án này, dù biết rằng đề tài lịch sử vốn từng nhận những “đao búa” từ khán giả và giới phê bình phim.
“Nếu chính tôi không mê, không “phát điên” vì nó thì đừng mong và hy vọng khán giả cũng sẽ thích – đó là nguyên tắc làm phim của tôi”, Bùi Thạc Chuyên nói.
Nam đạo diễn cho biết, quá trình anh viết kịch bản diễn ra khá nhanh và tập trung: Từ năm 2014 đến năm 2016 đã hoàn thành.
Tuy nhiên, để có được những lời thoại miền Nam chân thực nhất, anh đã nhờ đến sự giúp đỡ của nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc. Thêm vào đó, những lời khen ngợi từ một người dịch kịch bản sang tiếng Anh và một biên kịch Hollywood đã tiếp thêm động lực cho anh trong suốt quá trình thực hiện bộ phim.
Song, con đường từ ý tưởng đến màn bạc không hề bằng phẳng. Năm 2019, dự án từng được lên kế hoạch quay tại nước ngoài với vốn từ một công ty nước ngoài. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, kế hoạch này đã bị trì hoãn.
Đến năm 2022, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên quyết định quay phim tại Việt Nam, bởi anh cảm thấy “nợ Củ Chi, nợ những anh hùng đã hy sinh”.
Anh muốn tự tay kể câu chuyện này trên chính mảnh đất quê hương đã sinh ra nó, vào dịp kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước – một thời điểm vô cùng ý nghĩa.
Đạo diễn chia sẻ rằng, chiến tranh rất thảm khốc và đau thương (Ảnh: Nguyễn Hà Nam).
Khác những bộ phim chiến tranh trước đây với những khoảnh khắc chiến thắng và chủ nghĩa anh hùng cách mạng, Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối chọn lối đi táo bạo khi khắc họa nỗi đau thương, sự sinh tồn và nhân tính của con người trong hoàn cảnh khốc liệt, giữa khói lửa của chiến tranh.
Cách khai thác này ít nhiều gây ra dư luận trái chiều. Bùi Thạc Chuyên không ngại đối diện, anh thẳng thắn: “Chiến tranh thật sự là như vậy: Thảm khốc và kinh khủng lắm. Làm phim trong thời bình là kể về sự thật, giúp thế hệ hôm nay nhìn rõ sự thật để thấu hiểu hơn hy sinh của cha ông”.
Anh muốn bộ phim tái hiện sự thật lịch sử một cách chân thực nhất, không chỉ là những hình ảnh hào hùng, mà còn là những khoảnh khắc sống còn đầy ám ảnh.
Đạo diễn, NSƯT Bùi Thạc Chuyên nói rằng, anh đã cân nhắc kỹ khi đưa cảnh nóng vào phim và khẳng định nó mang thông điệp, ý nghĩa nhất định (Ảnh: Nguyễn Hà Nam).
Một trong những tình tiết phim gây tranh cãi là cảnh cuối phim, khi nhân vật Ba Hương ( Hồ Thu Anh) và Tư Đạp ( Quang Tuấn) cứu một lính Mỹ bằng cách đưa ra khỏi địa đạo, chặt những cây chuối giữa khu rừng bị đốt kết thành bè để anh ta nằm lên đó. Một số khán giả cho rằng, cảnh này “hơi khiên cưỡng” và “quá nhân văn”.
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên lý giải: “Chi tiết đó hoàn toàn có thật, không hề hư cấu. Bờ sông và làng cũ vẫn còn những cây chuối gãy sót lại sau trận càn, không phải cháy hết như khán giả nghĩ. Cứu lính Mỹ là nhân tính của người Việt. Thấy người khổ, dù là kẻ thù vừa giế.t đồng đội, ta vẫn thương”.
Anh cũng nhấn mạnh rằng, cảnh này không chỉ là một cái kết, mà là thông điệp về sự tha thứ – chìa khóa để chấm dứt hận thù, chiến tranh.
Đạo diễn lấy ví dụ về những bà mẹ Quảng Bình cụt chân vì bom, nhưng vẫn vui vẻ khi người Mỹ đến thăm, không hề oán trách. Điều này cho thấy, người Việt có tinh thần vị tha và luôn hướng đến hòa bình.
Ngoài ra, cản.h nón.g giữa nhân vật Út Khờ với người đàn ông giấu mặt và Ba Hương với Tư Đạp trong phim cũng gây ra những ý kiến trái chiều.
Không ít khán giả thắc mắc: “Tại sao giữa mưa bom bão đạn, “nước sôi lửa bỏng” của cuộc chiến lại có chỗ cho yêu đương?”, “Cảnh nóng có thật sự cần thiết trong phim?”…
Chia sẻ về điều này, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên giải thích rằng, cả 2 cản.h nón.g trong phim đều thể hiện tiếng nói của khát vọng sống mãnh liệt giữa lằn ranh sinh tử.
Anh nhấn mạnh: “Con người trong chiến tranh, sợ chế.t nhưng không muốn buông xuôi. Họ muốn yêu và khát khao được tìm thấy nhau giữa bom đạn, khát khao được sống đến giây phút cuối cùng, đó là tính nhân bản”.
Một cảnh trong phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” (Ảnh: Đoàn phim cung cấp).
Đạo diễn cho biết, tất cả đều lấy cảm hứng từ những câu chuyện có thật. Như chuyện mấy chục thanh niên xung phong ôm nhau trong hang đá trước khi chế.t, hay lời kể của anh hùng Tư Cang về những giây phút cận tử ở Củ Chi.
Tình yêu của Ba Hương với Tư Đạp cũng là một điểm nhấn trong phim. Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên chia sẻ: “Ba Hương yêu Tư Đạp mãnh liệt nhưng không bao giờ nói ra – cô liều mạng vượt qua phục kích Mỹ để ôm anh”.
Điều này cho thấy, tình yêu cũng là một động lực mạnh mẽ giúp con người vượt qua mọi khó khăn trong chiến tranh.
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên chia sẻ rằng, chiến tranh nhân dân – sức mạnh giúp người Việt vượt qua kẻ thù hùng mạnh – là linh hồn xuyên suốt Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối.
Anh cũng hé lộ về cách người dân Củ Chi đào địa đạo, một chi tiết độc đáo được đưa vào phim.
Bùi Thạc Chuyên nói: “Dân đào hố sâu 2m, cách nhau 7m, nối hai đầu lại bằng sức người, không cần bản vẽ hay cốt pha. Chi tiết ấy thể hiện sự sáng tạo và ý chí bất khuất, tinh thần chịu đựng của những người nông dân Việt Nam bình dị trong chiến tranh”.
Về những khó khăn trong quá trình sản xuất, đạo diễn cho biết, quay phim tại địa đạo thật là điều không thể, do đó, ê-kíp đã phải tự tạo ra mô hình địa đạo với yêu cầu “giả nhưng thật hơn cả thật”.
Họ đã sử dụng cây giả, đá giả, nhờ tài năng và sáng tạo của các họa sĩ, những bối cảnh này khi lên phim thậm chí còn đẹp hơn cả địa đạo thật.
Anh mong muốn khán giả khi xem phim vừa cảm thấy chân thực vừa bị cuốn hút bởi hình ảnh được chăm chút.
Phim lịch sử thường bị cho là khó tiếp cận khán giả trẻ nhưng Bùi Thạc Chuyên không đồng tình với quan niệm đó.
Anh khẳng định: “Vấn đề không phải ở thể loại, mà là phim hay hoặc dở, thật hay giả, nếu không làm tới nơi thì khán giả sẽ phát hiện ra ngay”.
Với Bùi Thạc Chuyên, việc một bộ phim có tiếp cận được với khán giả trẻ không nằm ở thể loại mà ở cách thể hiện (Ảnh: Nguyễn Hà Nam).
Bùi Thạc Chuyên tin rằng, khán giả Gen Z thông minh, đã quen thuộc với phong cách điện ảnh quốc tế, nên Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối được xây dựng như một bộ phim sinh tồn – không phải câu chuyện tranh giành chiến thắng mà là hành trình bám trụ đến cùng.
Khán giả sẽ thấy ngạt thở, hồi hộp, nhưng cũng cảm nhận rõ tình yêu, hy sinh trong từng khoảnh khắc. Khi bộ phim hoàn thành, Bùi Thạc Chuyên không tự đán.h giá giá trị của nó.
“Mọi sự đán.h giá hãy để khán giả. Tôi đã làm hết sức mình, xong là thở phào vì hoàn thành một giấc mơ dài, rồi quên nó đi để bước tiếp”, anh nói, giọng nhẹ nhàng nhưng đầy kiên định.
Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối là phim chiến tranh đầu tiên tại Việt Nam do tư nhân sản xuất, không có vốn nhà nước.
Phim lấy bối cảnh năm 1967 khi chiến tranh Việt Nam đang diễn ra khốc liệt. Tại Củ Chi, đội du kích 21 người tại căn cứ Bình An Đông do Bảy Theo (Thái Hòa) chỉ huy có nhiệm vụ bảo vệ một nhóm thông tin tình báo ẩn náu dưới lòng đất. Họ trở thành mục tiêu tìm và diệt của quân đội Mỹ.
Tác phẩm kể về tình đồng đội, tình yêu và khát khao sống của những người lính, nhưng trên hết vẫn là tinh thần hy sinh vì Tổ quốc.
Phim được Bùi Thạc Chuyên ấp ủ kịch bản, sản xuất trong hơn 10 năm, được Bộ Quốc phòng, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch, Bộ Tư lệnh TPHCM, Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM, UBND TPHCM… cùng nhân dân huyện Củ Chi hỗ trợ.
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên kể hậu trường khủng khiếp của phim lịch sử 55 tỷ ‘Địa đạo’
Mất 11 năm đạo diễn Bùi Thạc Chuyên mới có thể đưa “Địa đạo” lên màn ảnh. Anh từ chối hãng phim nước ngoài để thực hiện bộ phim tại Việt Nam. “Địa đạo là bộ phim vất vả nhưng đáng giá”, anh nói.
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên.
– Từng đạo diễn phim đề tài chiến tranh mà nổi tiếng nhất là “Sống trong sợ hãi” nhưng “Địa đạo” lại là dự án hoàn toàn khác. Anh đã phải đối mặt với những áp lực nào trong quá trình thực hiện bộ phim?
Tôi biết đây là đề tài khó nhưng câu chuyện về Củ Chi có sức mạnh lớn. Tôi viết kịch bản từ năm 2014 đến 2016 hoàn thành. Đầu tiên tôi nghĩ tới các đơn vị sản xuất phim nhà nước nhưng ngân sách không thể đủ. Cái khó là tôi lại không được phép kết hợp giữa ngân sách nhà nước với đơn vị tư nhân và ràng buộc bởi luật đầu tư công. Ngay khi viết xong tôi đã đưa kịch bản cho một đạo diễn người Mỹ, họ rất kinh ngạc.
Tôi đã làm việc với hãng phim của Australia và họ dự định quay tại đó. Nhưng một câu chuyện Việt Nam, niềm tự hào của Việt Nam mà quay tại Australia thì không ổn. Sau đó lại xảy ra Covid-19 nên tới năm 2022 dự án mới có thể khởi động khi một số nhà đầu tư nghĩ đến việc ngày kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước nên có một bộ phim, lúc ấy tôi mới tìm được tiề.n cho Độc đạo. Đầu tiên là 1 người, rồi tới 6 người cùng đồng ý bỏ vốn sản xuất.
– Anh có thể công bố chi phí sản xuất “Địa đạo”?
Chi phí sản xuất của phim đã 55 tỷ, chưa kể chi phí marketing.
– Nhưng với những bộ phim thế này chắc chắn anh và các nhà sản xuất sẽ không đặt bài toán lợi nhuận lên trên đầu mà là yếu tố lịch sử, tính tư tưởng của bộ phim?
Các nhà đầu tư cũng nghĩ như vậy. Họ bỏ tiề.n ra cho bộ phim cũng không nghĩ tới việc thu hồi vốn bởi nếu muốn làm vậy họ sẽ đầu tư vào Trấn Thành, Lý Hải… Tôi rất muốn làm bộ phim như nén tâm nhang tưởng nhớ những người đã hy sinh cho đất nước. Những người tham gia Địa đạo cũng có suy nghĩ đó. Chính vì thế, bộ phim mới có cơ hội ra mắt. Chúng tôi muốn làm gì đó ý nghĩa để tưởng nhớ công ơn của các liệt sĩ . Địa đạo là bộ phim vất vả nhưng đáng giá. Có lẽ chưa bao giờ có một bộ phim khủng khiếp như vậy.
Mất 11 năm để đưa “Địa đạo” lên màn ảnh.
– Mất 11 năm để đưa “Địa đạo” lên màn ảnh, trong hơn 1 thập kỷ đó, quãng thời gian nào khó khăn nhất với anh?
(Lắc đầu) Thứ nhất là mình chẳng mất đi đâu cả và tôi tin một câu chuyện quý giá thế này trước sau cũng sẽ được làm thôi. Bởi câu chuyện về địa đạo Củ Chi hấp dẫn đến nghẹt thở giống như một bộ phim hành động nhưng ở đó có tất cả yếu tố con người. Đó là cuộc chiến dị thường, chỉ có mấy người dân cầm sún.g mà chống lại cả một đội quân thiện chiến hùng mạnh nhất thế giới.
– Bối cảnh quay có phải là thách thức với đoàn phim bởi không thể quay ở địa đạo Củ Chi mà phải dựng bối cảnh mô phỏng thực hiện trong không gian chật hẹp?
Không ai nghĩ đến việc quay ở địa đạo cả vì điều đó là không thể. Chúng tôi phải vận hành một bối cảnh riêng với rất nhiều thứ đi kèm. Có nhiều thứ phức tạp không thể lường trước được nên có thể nói việc quay Địa đạo là một thách thức. Diễn viên cũng phải có sức khoẻ tốt, quen với việc di chuyển trong đường hầm.
– Anh có đưa ra yêu cầu đặc biệt với các diễn viên tham gia “Địa đạo” trước khi bấm máy, ví dụ như phải tập quân sự chẳng hạn?
Tôi cho họ 2 tháng chuẩn bị. Các diễn viên phải đồng ý hoàn toàn tập trung cho phim chứ không thể chạy sô. Rất may Địa đạo có sự hưởng ứng hết mình của các diễn viên và không ai bị đứt gánh giữa đường. Thậm chí khi kết thúc họ còn tiếc vì phim không tiếp tục nữa. Đến giờ các diễn viên đã thân thiết như đồng đội của nhau, gọi tên nhau bằng tên nhân vật chứ không phải bằng tên thật nữa.
– Diễn viên nào anh ưng ý nhất?
Tất cả diễn viên đều đồng đều và hoàn thành vai diễn rất tốt, kể cả những diễn viên mới hay gặp khó khăn nhất. Có một bạn nữ mới ra trường song phải diễn những cảnh cận chiến bằng dao găm rất khó nên tôi đã nghĩ với việc dùng cascadeur nhưng không ổn.
Vì thế bạn ấy đã cống hiến hết mình và chấp nhận chân tay tím bầm hay thực hiện cảnh cực khó khi bị kéo tuột xuống đường hầm bé tí. Các bạn ấy phải di chuyển trong đường hầm với sún.g trên tay và nhiều thứ treo quanh người mà chỉ một sơ sẩy có thể bị thương. Có cảnh nổ tôi thật sự thót tim nhưng rất may là không ai bị làm sao, chỉ có Thái Hoà bị bong móng chân khi vấp phải rễ cây.
Thái Hoà trong một cảnh phim. “Địa đạo” chính thức ra rạp từ 4/4/2025.
– Giờ đây khi đã hoàn thành bộ phim và ra mắt tác phẩm, có điều gì anh tiếc nuối?
Tôi chỉ tiếc khi mình có thể thay đổi được còn nếu không thay đổi được cũng không tiếc. Mình đã cố gắng hết sức còn đi được đến đâu là số phận rồi. Đây là bộ phim đầu tiên khi đã đóng máy tôi vẫn bắt các diễn viên quay đi quay lại tới 6 lần nhưng tất cả đều hợp tác. Ví dụ diễn viên Hồ Thu Anh đã hết thời gian siết cân vì vai diễn nhưng vì phải quay lại nên cô ấy phải ép cân 5-6kg chỉ trong 1 tuần để quay bổ sung. Vì thế Hồ Thu Anh không tin tôi nữa mà giữ cơ thể gầy nhom vì sợ sẽ bị gọi quay lại bất cứ lúc nào.
– Xưa nay các diễn viên của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đều không có vợ con tham gia, vậy tại sao lần này con trai anh lại góp một vai nhỏ trong “Địa đạo”? Phải chăng “lời nguyền” đã được hoá giải vì cuối cùng anh đã cho người nhà đóng phim? Bùi Thạc Phong nói nguyên tắc trong gia đình là ai làm việc nấy?
Nếu hợp vai thì đóng thôi, có gì đâu! Đúng, đó là nguyên tắc của gia đình, mỗi người đều có việc riêng của mình và cần chia sẻ gì sẽ nói. Bởi trong lúc làm phim tôi khó chịu lắm. Tôi biết lúc đó động vào mình như động vào hủi nên tốt nhất là việc ai nấy làm.
– Vậy vai của con trai là do anh chủ động gọi hay bộ phận casting làm hết mọi việc?
Bạn làm casting có mạng lưới diễn viên riêng của mình và Phong rất gầy trong khi phim lại cần gọi các diễn viên gầy nhom như thế. Cuối cùng Phong được gọi vào vai trong đội quân báo đán.h moóc. Dù đó chỉ là một vai nhỏ trong Địa đạo nhưng con phải vào Sài Gòn trước 1 tuần học đán.h moóc do người của Bộ Tư lệnh Thông tin hướng dẫn.
– Anh có nghĩ tới việc một ngày nào đó vợ mình – diễn viên Tú Oanh cũng sẽ tham gia phim nào đó mình đạo diễn?
Cũng không biết được, nếu hợp vai hoàn toàn có khả năng. Tôi rất công tâm trong chuyện đó, nghệ thuật công bằng với mình thì mình cũng phải công bằng với người khác.
Nguồn: https://vietgiaitri.com/nsut-bui-thac-chuyen-noi-gi-ve-cac-tinh-tiet-de-gay-tranh-cai-o-dia-dao-20250404i7413057/?campid=cWNfZmFjZWJvb2t8Y3BjfFZHVDAwMS1MaW5rXzIwMjUwNDA0fDEwOjU2OjIy