Trả lời phỏng vấn phóng viên VOV, TS kinh tế Nguyễn Minh Phong cho rằng, việc sắp xếp, tinh gọn lần này sẽ tạo ra không gian kinh tế, tạo ra sức bật cho đất nước trong kỷ nguyên mới. TS Nguyễn Minh Phong cũng nêu quan điểm: nếu hai tỉnh mà sáp nhập vào nhau thì nên lấy tên của một tỉnh hiện có.
Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đã và đang được tiến hành hết sức khẩn trương. Tại cuộc họp ngày 11/3 do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì, Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ đã thống nhất dự kiến trình cấp có thẩm quyền phương án sau khi sắp xếp sẽ giảm khoảng 50% số đơn vị hành chính cấp tỉnh và giảm khoảng 60 – 70% đơn vị hành chính cấp cơ sở (cấp xã) so với hiện nay. Trả lời phỏng vấn phóng viên VOV, TS kinh tế Nguyễn Minh Phong cho rằng, việc sắp xếp, tinh gọn lần này sẽ tạo ra không gian kinh tế, tạo ra sức bật cho đất nước trong kỷ nguyên mới. TS Nguyễn Minh Phong cũng nêu quan điểm: nếu hai tỉnh mà sáp nhập vào nhau thì nên lấy tên của một tỉnh hiện có.
TS kinh kinh tế Nguyễn Minh Phong. Ảnh: Tạp chí Công Thương
PV: Thưa ông, việc giảm khoảng 1 nửa đơn vị hành chính cấp tỉnh là điều chắc chắn sẽ diễn ra trong thời gian tới với lộ trình và thời gian rất cụ thể. Quan sát cuộc cách mạng tinh tọn tổ chức, bộ máy lần này, ông thấy có những điểm gì mới?
TS Nguyễn Minh Phong: Tinh gọn lần này hướng đến hai mục tiêu là tinh gọn bộ máy và giảm bớt biên chế. Chúng ta cũng đã triển khai chủ trương này vài chục năm nay rồi, tách ra nhập vào, thu gọn hoặc phình ra. Nhưng lần này, cái mới ở chỗ, những tiêu chí đưa ra thuyết phục hơn và giữ ổn định hơn khi điều chỉnh địa giới hành chính ở các địa phương với số lượng lớn.
Theo như Thủ tướng nói thì số lượng tỉnh thành có thể giảm một nửa so với hiện nay, tức là trên dưới 30 tỉnh thành. Đây cũng là số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh từ thời vua Minh Mạng nên có thể thuyết phục được nhân dân và tạo được sự đồng thuận. Thứ hai, việc sáp nhập lần này tạo ra không gian kinh tế, giữ gìn những nét truyền thống gắn với lợi thế, thương hiệu, điểm nhấn về văn hóa của các địa phương. Thứ ba, việc sáp nhập sẽ giúp giảm được rất nhiều bộ phận hành chính để giảm thiểu số lượng biên chế, giúp chúng ta đi cùng với thế giới, tức là xây dựng bộ máy chính phủ năng động, hiệu quả… Đặc biệt, nó có thể tạo ra một chất lượng quản lý mới, cao hơn so với trước đây.
Với những gì chúng ta đã lắng nghe, đã tiếp nhận được từ Tổng Bí thư, Thủ tướng cũng như các văn bản chính thức của Nhà nước, chúng ta có thể nghĩ đến những động lực mới để Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới tốt hơn.
Sau nhiều lần sáp nhập, mở rộng hoặc thu hẹp thì ít nhiều cũng bộc lộ những bất cập, cần phải điều chỉnh, phải xử lý trọn vẹn, đồng bộ và mang tính lâu dài. Vì một Việt Nam phát triển, không vì một lợi ích cá nhân nào và nhóm cộng đồng nào thì tôi nghĩ rằng, các cấp lãnh đạo và hệ thống chính trị sẽ mạnh dạn nhìn vào những khiếm khuyết, những cái chưa hoàn chỉnh để chủ động điều chỉnh. Tất cả phải công khai, minh bạch và hài hòa lợi ích, trong đó lợi ích quốc gia là tối thượng … Làm như vậy, chắc chắn người dân sẽ ủng hộ. Nếu chúng ta đi đúng hướng thì nó sẽ tạo ra những hiệu ứng tích cực và người dân có thể cảm nhận được.
PV: Một trong những vấn đề mà người dân quan tâm là vấn đề tên gọi của các đơn vị hành chính cấp tỉnh sau khi sáp nhập? Hiện có nhiều ý kiến khác nhau, cá nhân ông thì ông ủng hộ phương án nào?
TS Nguyễn Minh Phong: Tôi cũng rất quan tâm việc đặt tên cho địa phương sau khi điều chỉnh đơn vị hành chính cấp tỉnh. Theo tôi, chúng ta không nên quay lại các tên cũ đã có, kiểu như Bắc Ninh, Bắc Giang nhập với nhau thì gọi là Hà Bắc… Đây là một cái tên không có nhiều ý nghĩa, thậm chí trùng với tên của một tỉnh ở đất nước khác… Tôi ủng hộ ý kiến của đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) là nếu hai tỉnh mà sáp nhập vào nhau thì nên lấy tên của một tỉnh hiện có. Làm như vậy, ít nhất một nửa số dân không phải điều chỉnh giấy tờ, văn bản, tiết kiệm được cho xã hội. Và đặc biệt, nó phát huy được nét nhấn văn hóa của tỉnh đó. Tôi cũng lại ví dụ, nếu Bắc Ninh và nhập với Bắc Giang thì nên lấy tên là Bắc Ninh vì ít nhất Bắc Ninh gắn với nhiều yếu tố văn hóa như quan họ Bắc Ninh…
Bởi vậy, theo tôi nghĩ, không nên câu nệ những tên gọi cũ để đặt cho việc sáp nhập lần này. Hay như quận Hoàn Kiếm thì tôi nghĩ, dù không tổ chức đơn vị hành chính cấp quận thì tên hồ Gươm, hồ Hoàn Kiếm vẫn không thể mất đi được. Rồi, nhiều tên gọi khác cũng đặc trưng cho văn hóa các vùng miền, đặc trưng cho truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết dân tộc… phải là những tên ưu tiên.
PV: Nhưng nếu chỉ lấy tên một tỉnh thì người dân ở tỉnh còn lại có thể tâm tư? Họ cũng có lý lẽ riêng, rằng địa phương của họ cũng có truyền thống văn hóa lâu đời… Mình nên giải quyết bài toán này thế nào, thưa ông?
TS Nguyễn Minh Phong: Đây là câu hỏi mang tính tâm lý. Đương nhiên là chúng ta sẽ không vui nếu như tên cơ quan, tên trường học, tên làng, tên xã thay đổi. Giờ lại thay đổi tên cả một tỉnh thì đương nhiên là họ tâm tư rồi. Đó cũng là tâm lý chung trong quá trình tinh gọn bộ máy và điều chỉnh địa giới hành chính. Như tôi đã nói rồi, nếu hai địa phương sáp nhập với nhau thì nơi nào có nhiều địa danh nổi tiếng hơn thì ta nên giữ và nó sẽ thuyết phục hơn. Đương nhiên, điều này cũng cần phải được luận giải rõ ràng, vì sao lại chọn tên gọi đó…
PV: Khi sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, người dân cũng băn khoăn về trung tâm hành chính – chính trị mới của địa phương. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?
TS Nguyễn Minh Phong: Về nguyên tắc, Bộ Nội vụ cũng như các cơ quan chức năng phải có một tiêu chí về xác định trung tâm hành chính của tỉnh mới. Trung tâm hành chính của một địa phương cũng giống như thủ đô của một nước vậy. Nơi đó phải có mặt bằng rộng, cơ sở hạ tầng tốt, có tính kết nối, đảm bảo an ninh – quốc phòng, thuận lợi nhất khi vận hành bộ máy, giảm thiểu chi phí xã hội trong quản lý nhà nước.
PV: Một điều nữa mà người dân băn khoăn là việc sáp nhập có thể ảnh hưởng đến việc điều chỉnh các giấy tờ hành chính của họ? Theo ông, giữa mục tiêu lâu dài và những khó khăn trước mắt thì chúng ta nên làm gì để hài hòa?
TS Nguyễn Minh Phong: Bất kỳ một chính sách nào cũng có tính hai mặt. Việc điều chỉnh địa giới hành chính sẽ kéo theo những chi phí xã hội về vấn đề quản lý hành chính nhà nước, nhất là giấy tờ liên quan đến người dân. Với tinh thần đó, các cơ quan quản lý nhà nước nên có những cân nhắc, điều chỉnh để những gì buộc phải điều chỉnh thì điều chỉnh, còn lại có thể giữ nguyên giá trị, tôn trọng tính lịch sử của nó, giảm bớt thủ tục cho người dân đi lại, có thể gây ra những chi phí lớn. Không nên cứng nhắc quá mức về việc điều chỉnh những giấy tờ cũ mà nó tương thích với tên gọi mới. Điều đó chỉ cần thiết khi chúng ta có nhu cầu mới phát sinh. Còn những gì đang ổn định thì không nên yêu cầu người dân điều chỉnh. Nó sẽ giảm được những động thái thừa. Điều này tôi nghĩ các cơ quan chức năng đã có sự tính toán, có phương án và sẽ công khai, minh bạch để người dân biết để họ đồng thuận.
PV: Một vấn đề nữa là sau khi sắp xếp, tinh gọn bộ máy hành chính từ Trung ương đến địa phương, một số lượng lớn cán bộ và người lao động sẽ dôi dư. Ông quan tâm đến vấn đề này theo cách nào?
TS Nguyễn Minh Phong: Không chỉ Việt Nam, một số nước trên thế giới, họ cũng tiến hành sắp xếp và tinh gọn bộ máy. Theo tôi nghĩ, các cơ quan chức năng của chúng ta chắc chắn cũng đã tham khảo kinh nghiệm trên thế giới để đưa ra các chính sách. Chẳng hạn như hiện nay, cán bộ công chức cấp huyện đang tâm tư, không biết mình xuống xã, lên tỉnh hay dôi dư… Đây là vấn đề rất mới, chưa có tiền lệ.
Vì vậy, tôi mong rằng, trong thời gian sớm nhất, với tinh thần “vừa chạy, vừa xếp hàng”, chúng ta nên công khai, minh bạch, rõ ràng vấn đề này. Cơ quan chức năng sớm có tiêu chí, quyết định phù hợp để những người ở lại phải hết sức nỗ lực nhưng đồng thời, những người rời khỏi bộ máy cũng cảm thấy được an ủi hoặc cảm thấy công bằng. Ngoài những người đáp ứng đủ tiêu chí để nhận mức hỗ trợ khi rời khỏi bộ máy thì có rất nhiều người trẻ cần phải tham gia thị trường lao động ở khu vực tư. Cho nên, tôi rất mong chúng ta giải quyết hài hòa vấn để này.
PV: Vâng, xin trân trọng cảm ơn ông!